ساعت فلش

ابر داده: مفاهیم و كار برد ها

گسترش فراینده منابع اطلاعاتی در قالب های الكترونیكی با لاخص در محیط اینترنت چالش های جدیدی را فراروی كتابداران و فهرستنوسان برای سازماندهی و دسترس پذیر سازی این منابع قرار داده است. اقدامات متعددی در این زمینه صورت گرفته است كه گرایش به استفاده از ابزار نوینی تحت عنوان ابر داده یكی از این موارد می باشد. ابر داده در تعریفی ساده به داده ها و اطلاعاتی در باره منابع اطلاعاتی اطلاق می شود.
 

گسترش فراینده منابع اطلاعاتی در قالبهای الكترونیكی با لاخص در محیط اینترنت چالشهای جدیدی را فراروی كتابداران و فهرستنوسان برای سازماندهی و دسترس پذیر سازی این منابع قرار داده است. اقدامات متعددی در این زمینه صورت گرفته است كه گرایش به استفاده از ابزار نوینی تحت عنوان ابر داده یكی از این موارد می باشد. ابر داده در تعریفی ساده به داده ها و اطلاعاتی در باره منابع اطلاعاتی اطلاق می شود. در واقع ابر داده ، ابزاری است كه برای شناسایی، توصیف و سازماندهی منابع اطلاعاتی الكترونیكی موجود در اینترنت به كار می رود. اساس كاربرد ابر داده تسهیل جستجو، مكان یابی، انتخاب، ارزیابی و مستند سازی منابع شبكه ای می باشد كه موجب افزایش دقت بازیابی و تسهیل جستجوی منابع شبكه ای می گردد. بنابر این با توجه به نقش ویژه طرحهای ابر داده ای در سازماندهی و نظم بخشی به منابع اطلاعاتی اینترنت، در این نوشته اصطلاح ابر داده از نظر مفهومی توصیف شده و به كاربرد ها و دلایل گسترش، عناصر تشكیل دهنده و نحوه تولید و ایجاد آن اشاره می شود. همچنین با توجه به شكل گیری انواع طرحها و قالبهای ابرداده أی برای طیف وسیعی از منابع اطلاعاتی اینترنت ، تعدادی از معروفترین طرحهای ابر داده أی معرفی می شوند. رشد و گسترش روز افزون منابع و محصولات اطلاعاتی در محیط اینترنت و ضعف و ناكار آمدی موتور های جستجوی(۱) اینترنت در سازماندهی این منابع مشكلاتی را در دسترسی به منابع مرتبط و ارزشمند فراروی جستجو گران اطلاعات در این محیط جدید نهاده است. روی همین اصل و به منظور سازماندهی و دسترس پذیر سازی بهینه منابع اینترنتی و همچنین تسهیل فرایند جستجو و بازیابی اطلاعات، در محیط اینترنت، تلاش های متعددی صورت گرفته و طرحها، پژوهشها، الگو ها و ابزار ها ی زیادی در این زمینه طراحی و تولید شده است . از جمله نخستین و بارزترین تحولات و مباحثی كه در راستای سازماندهی منابع اطلاعاتی شبكه اینترنت روی داد طرح مفهوم ابر داده(۲) بود. ابر داده نوعی روش و ابزار است كه برای شناسایی توصیف، سازماندهی وباز یابی منابع الكترونیكی شبكه اینترنت مورد استفاده قرار می گیرد. لذا به جهت اهمیت و نقش ویژه طرحهای ابر داده ای در سازماندهی، مستند سازی و انسجام بخشی به منابع اطلاعاتی شبكه اینترنت و همچنین لزوم آشنایی كتابداران و فهرستنویسان با طرحها و ابزار های نوین سازماندهی در این نوشته ضمن توصیف مفهوم ابر داده به كاربرد ها، عناصر(۳) تشكیل دهنده، نحوه تولید و دلایل گسترش آن اشاره می شود.همچنین برای آشنایی بیشتر با انواع طرحهای ابر داده أی، تعدادی از معروفترین طرحهای ابر داده ای مثل طرح ابرداده ای، دابلین كور، خدمات مكان یاب اطلاعات دولتی و طرح كد گذاری متن معرفی می شوند.

●مفهوم ابر داده

واژه ابر داده یا meta data از ریشه لاتین meta به معنی ماهیت و data به معنی اطلاعات یا داده گرفته شده است. تاریخچه شكل گیری و افزایش بسامد كاربرد اصطلاح ابر داده به طور عمده به دهه ۱۹۹۰ و پیدایش شبكه جهانی وب(۴) در سال ۱۹۹۳ باز می گردد. در مورد ابر داده تا كنون تعاریف متعددی ارائه شده است، اما در ساده ترین تعریف ابر داده به داده ها و اطلاعاتی در باره منابع اطلاعاتی اطلاق می شود. به تعبیر خاص ابر داده ابزاری است كه برای شناسایی، توصیف (۵)و رد یابی(۶) منابع اطلاعاتی الكترونیكی موجود در شبكه اینترنت به كار می رود. در اطلاع رسانی از ساده ترین تعریف برای ابر داده استفاده می شود و آن را داده های سازمان یافته درباره داده ها می دانند. در واقع ابر داده، داده سازماندهی شده أی است كه خصوصیات یك منبع( اطلاعاتی) را تشریح می كند.یا به زبان دیگر ابر داده اطلاعاتی است كه به صورت انعكاسی اطلاعات دیگر را مشخص می كند. یعنی داده أی درباره داده ها می باشد. اصطلاح ابر داده، اصطلاح جدیدی نیست . كتابداران سالهاست كه در كتابخانه ها به فهرست نویسی كتابها و مجلات می پردازند. فهرست كتابخانه خود نوعی ابر داده است كه برای یافتن كتابها و مجلات در زمینه های موضوعی خاص و بازیابی آنها از قفسه كتابخانه مورد استفاده قرار می گیرد.در واقع همانطور كه فهرستها (۷)در كتابخانه ها برای جستجو، سازماندهی و بازیابی منابع كتابی و غیر كتابی مورد استفاده قرار می گیرد، ابر داده نیز همچون فهرستی برای جستجو، سازماندهی و باز یابی منابع الكترونیكی موجود در شبكه جهانی اینترنت مورد استفاده قرار می گیرد.لذا با توجه به تعاریف بالا روشن می گردد كه ابر داده در واقع نوعی روش و ابزار برای سازماندهی و بازیابی منابع الكترونیكی شبكه اینترنت می باشد.برای عینی تر نمودن مفهوم ابر داده می توان به این نكته اشاره كرد كه اطلاعات ابر داده أی در مورد یك منبع الكترونیكی برای مثال در محیط وب شامل اطلاعات مربوط به عنوان سایت یا منبع، موضوع، پدید آورنده سایت، ناشر، تاریخ نشر یا ایجاد سایت ، جزئیات مالكیت معنوی اثر، زبان، پوشش، توصیف و كلید واژه های قابل جستجو برای هر منبع و كد ها و نشانه هایی برای رده بندی محتوایی مدارك می باشد.شایان ذكر است كه نشانه های ابر داده أی در شرایط عادی در مرور گرهای وب (۸) نشان داده نمی شوند ، اما با انتخاب گزینه source از منوی view.در هر كدام از مرور گرهای وب نظیر اینترنت اكسپلورر(۹) و یا نت اسكیپ(۱۰) می توان ابر داده هر سایتی را ملاحظه نمود.

●دلایل گسترش ابر داده

تنوع منابع و محصولات اطلاعاتی شبكه اینترنت و ضعف و ناكار آمدی موتور های كاوش در جستجوی اطلاعات دقیق و مرتبط و همچنین نیاز به انسجام علمی منابع اینترنت باعث شد تا اندیشه شكل گیری ابزاری برای رفع این معضل به طور جدی مطرح شود. یكی دیگر از دلایل مهم شكل گیری ابر داده نیاز مبرم كاربران (۱۱) به الگو ها وقالبهای استانداردی برای جستجو و باز یابی سریع و دقیق منابع اینترنت می باشد. در واقع اساس گرایش كنونی به مسئله ابر داده در قابلیت این نظام در رها ساختن كاربران از نگرانی مربوط به انكشاف منابع و یاری رساندن به آنها برای یافتن اطلاعات مورد نیاز می باشد. بنابر این ناتوانی ابزار های كاوش اینترنت در جستجوی دقیق و مؤثر منابع اطلاعاتی ضرورت ایجاد و گسترش روش های ابر داده ای را به عنوان یك اصل بدیهی بیش از پیش ضروری و اجتناب ناپذیر ساخته است. روی همین اصل از اواسط دهه ۹۰ تا كنون همایشها و كارگاههای آموزشی بین المللی و ملی متعددی در رابطه با اهمیت و كاربرد ابرداده برگزار شده و استانداردها و الگو های ابر داده ای مختلفی طراحی شده است.

●اهمیت و كار برد ابر داده

ابر داده روشی نظام مند است كه منابع اطلاعاتی را برای كاربران دسترس پذیر(۱۲) و قابل فهم می سازد. اساس كاربرد ابر داده تسهیل جستجو، مكان یابی، انتخاب ، ارزیابی و مستند سازی منابع شبكه ای می باشد كه موجب افزایش دقت بازیابی و تسهیل جستجوی منابع شبكه ای می گردد. اما به تعبیر دقیقتر كاربرد های مهم ابر داده شامل موارد زیر می باشد.

۱ تسهیل جستجو و بازیابی منابع اطلاعاتی شبكه اینترنت

۲ نظم بخشیدن به منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت

۳ توصیف پایگاههای اطلاعاتی، تصاویر دیجیتالی،(۱۳) فایلهای صوتی و سایر منابع غیر متنی شبكه

۴ تحلیل محتوا و نمایه سازی و سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی شبكه

۵ تطبیق، اشتراك و یكپارچه سازی منابع اطلاعاتی ناهمگن شبكه اینترنت

۶ فراهم آوردن زمینه استفاده مجدد از انواع اطلاعات توزیع شده در محیط شبكه از طریق مستند سازی محتوای اطلاعات.

 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: